Bàn Chân Bẹt Ở Trẻ: Triệu chứng, Dấu hiệu nhận biết & 3 cách kiểm tra tại nhà

Mỗi bước đi của con là niềm vui của cha mẹ. Nhưng bạn đã bao giờ để ý đến dấu chân của bé chưa? Một dấu chân hoàn hảo thường có một đường cong rõ rệt ở giữa, nhưng nếu thấy dấu chân của con phẳng lì, không có hõm, rất có thể bé đang gặp tình trạng bàn chân bẹt ở trẻ. Nếu không được phát hiện và can thiệp sớm, tình trạng này có thể gây ra những hậu quả lâu dài cho sức khỏe của con. 

Bàn chân bẹt (flatfoot/pes planus) ở trẻ là tình trạng vòm chân thấp hoặc xẹp khi đứng. Dấu hiệu điển hình gồm gót đổ vào trong, giày mòn lệch, nhanh mỏi khi vận động. Đa số thể linh hoạt có thể cải thiện bằng bài tập và đế chỉnh hình; nên đưa trẻ đi đánh giá nếu đau, hạn chế hoạt động hoặc dáng đi bất thường.

 

Bàn chân bẹt ở trẻ là một tình trạng rất phổ biến nhưng thường dễ bị bỏ qua

 

1. Hiểu đúng về bàn chân bẹt ở trẻ

Bàn chân bẹt ở trẻ là tình trạng vòm lòng bàn chân không phát triển bình thường hoặc bị sụp xuống, khiến toàn bộ lòng bàn chân tiếp xúc với mặt đất khi đứng. Khi còn nhỏ, hầu hết trẻ sơ sinh đều có bàn chân phẳng do lớp mỡ đệm dày và các xương, khớp chưa phát triển hoàn chỉnh.

Tuy nhiên, nếu sau 3 tuổi mà vòm chân vẫn không xuất hiện hoặc có dấu hiệu sụp vòm, cha mẹ cần đặc biệt lưu ý vì đó là dấu hiệu của bàn chân bẹt ở trẻ.

 

Mục tiêu điều trị không chỉ là “tạo vòm” mà còn giảm đau, cải thiện trục chi, tối ưu chức năng vận động và hỗ trợ phát triển của trẻ.

 

2. Dấu hiệu và cách kiểm tra bàn chân bẹt cho trẻ ngay tại nhà

Trẻ bị bàn chân bẹt thường có dáng đi vụng về, bất thường với các biểu hiện thường gặp như :

• Khi đi, gót chân đổ vào trong (gót valgus), dáng đi “bánh xe lăn”.

• Nhanh mỏi bàn chân, đau cổ chân sau khi đi bộ hoặc chạy lâu.

• Hay khép gót chân vào trong thành hình chữ V

• Giày dép mòn lệch về phía trong.

• Hay bị đau gót, cổ chân hoặc đầu gối sau khi chạy nhảy.

 

»» Chuyên gia phân tích: Nhận biết hình ảnh bàn chân bẹt ở trẻ em và người lớn

 

Chỉ cần để ý, bạn sẽ dễ dàng phát hiện những dấu hiệu đặc trưng này

 

Việc phát hiện sớm bàn chân bẹt ở trẻ là rất quan trọng. Bạn có thể dễ dàng kiểm tra cho con bằng những cách đơn giản sau:

• Quan sát dấu chân ướt: Nhúng bàn chân của bé vào nước, sau đó cho bé đứng lên tờ giấy hoặc nền xi măng. Trẻ bình thường sẽ có khoảng trống rõ rệt ở giữa bàn chân. Nếu dấu chân in toàn bộ lòng bàn chân, không có lõm, đó là dấu hiệu của bàn chân bẹt.
• Quan sát dáng đứng: Khi bé đứng thẳng, hai chân song song, nếu gót chân bị đổ vào trong (vẹo trong) thì đây cũng là một biểu hiện thường gặp của bàn chân bẹt ở trẻ.
• Kiểm tra độ linh hoạt của vòm chân – Test nhón gót (heel rise): Cho bé ngồi rồi nhón gót lên. Nếu vòm bàn chân hiện ra khi nhón nhưng biến mất lúc đứng thẳng thì là bàn chân bẹt linh hoạt; còn nếu vòm không xuất hiện ngay cả khi nhón gót thì có thể là bàn chân bẹt cứng, cần đi khám bác sĩ.

 

Khi đứng bàn chân bé hiện toàn bộ trên mặt phẳng là dấu hiệu của bàn chân bẹt

 

Bổ sung kiểm tra bổ sung:

• Test Jack: Người lớn nâng nhẹ ngón cái lên (dorsiflex MTP 1); nếu vòm xuất hiện -> linh hoạt; vòm không đổi -> nghi ngờ cứng.
• Quan sát dáng đi/chạy: Quay video góc sau và bên; tìm dấu hiệu đổ gối vào trong, xoay trong đùi.

Nếu bé đau, hạn chế hoạt động, vấp té thường xuyên, hoặc biến dạng tiến triển, nên đặt lịch khám sớm để đánh giá bằng thăm khám và (nếu cần) đo đạc — ví dụ phân tích dáng đi, in dấu áp lực.

 

3. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng bàn chân bẹt ở trẻ

3.1. Nguyên nhân bẩm sinh

• Di truyền từ cha mẹ: Nếu bố mẹ có bàn chân bẹt thì trẻ có nguy cơ cao mắc phải, do ảnh hưởng yếu tố di truyền về cấu trúc xương và dây chằng.
• Cấu trúc xương bàn chân bất thường từ khi sinh: Một số trẻ sinh ra đã có dị tật xương, khiến vòm bàn chân không hình thành đúng kết cấu.
• Rối loạn phát triển mô liên kết: Khi mô liên kết, gân và dây chằng ở bàn chân không đủ khỏe để nâng đỡ vòm, trẻ dễ bị bàn chân bẹt.

3.2. Yếu tố ảnh hưởng trong quá trình lớn lên

• Chấn thương vùng gân, dây chằng: Tổn thương gân chày sau hoặc các gân quan trọng nâng đỡ lòng bàn chân có thể làm vòm chân bị sụp.
• Bệnh lý thần kinh – cơ: Một số rối loạn thần kinh hoặc cơ bắp khiến khả năng nâng đỡ bàn chân suy giảm, dẫn đến biến dạng.
• Thừa cân, béo phì: Trọng lượng cơ thể quá lớn gây áp lực thường xuyên lên bàn chân, khiến vòm bàn chân dễ bị sụp xuống.
• Sử dụng giày dép không phù hợp: Giày quá chật, dép quá mềm hoặc không nâng đỡ vòm bàn chân có thể làm tình trạng bàn chân bẹt ở trẻ tiến triển nhanh hơn.

 

Cơ chế gây ra bàn chân bẹt : Khi dây chằng và cơ nâng vòm bàn chân yếu, lực tỳ dồn đều lên mặt chân → vòm bị sụp, gây mỏi, đau và biến dạng khớp cổ chân về lâu dài.

Yếu tố khiến phụ huynh nên đưa trẻ đi khám sớm: đau mạn tính; viêm gân/chân; lún – nghiêng gót tăng dần; dáng đi lệch; chân không cân xứng (một bên nặng hơn); hạn chế vận động thể thao.

 

Một đôi giày dép phù hợp, có khả năng nâng đỡ vòm bàn chân, sẽ là trợ thủ đắc lực giúp hỗ trợ sự phát triển cấu trúc bàn chân bình thường ở trẻ

 

4. Hậu quả của bàn chân bẹt nếu không được phát hiện và điều trị sớm

Không phải mọi trường hợp đều cần can thiệp tích cực. Tuy nhiên, nếu bàn chân bẹt ở trẻ không được chẩn đoán và can thiệp kịp thời, tình trạng này có thể gây ra nhiều hệ lụy lâu dài:

• Đau nhức bàn chân, cổ chân và đầu gối: Do vòm bàn chân sụp xuống, lực phân bổ khi đi lại và chạy nhảy không đều, dễ gây đau và mỏi.
• Dáng đi bất thường: Trẻ có thể đi chân khép vào trong, bước đi vụng về, dễ vấp ngã.
• Ảnh hưởng đến cột sống: Lệch trục chân và phân bổ trọng lực không đều có thể dẫn đến cong vẹo cột sống hoặc đau lưng mạn tính khi trưởng thành.
• Giảm khả năng vận động: Trẻ dễ mỏi, không thích chạy nhảy, ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và kỹ năng vận động.
• Nguy cơ thoái hóa khớp sớm: Khi khớp phải chịu tải do sai tư thế trong thời gian dài, quá trình thoái hóa có thể diễn ra sớm hơn tuổi.

 

Do dáng đi bất thường, trẻ bị bàn chân bẹt thường hay té ngã, chấn thương

Không phải mọi trường hợp đều nguy hiểm.

• Trẻ dưới 5 tuổi: phần lớn là bàn chân bẹt sinh lý, do lớp mỡ ở lòng bàn chân còn dày, chưa hình thành vòm.

• Trẻ trên 6 tuổi: nếu vẫn bẹt rõ rệt, kèm đau hoặc dáng đi lệch trục, cần khám chuyên khoa Chấn thương chỉnh hình – Nhi khoa để đánh giá chính xác.

 

5. Phương pháp chẩn đoán bàn chân bẹt

Bác sĩ thường kết hợp khám lâm sàng và cận lâm sàng:

• Khám quan sát: đánh giá trục chân, độ cong vòm bàn chân, dáng đi.

• Bài test bàn chân ướt: giúp phát hiện nhanh tại nhà.

• Đo áp lực lòng bàn chân (pedobarography): xác định vùng chịu tải bất thường.

• X-quang tư thế đứng / MRI: dùng trong trường hợp nghi ngờ biến dạng xương hoặc dính khớp bàn chân.

 

6. Một số cách chữa bàn chân bẹt ở trẻ em

Phần lớn trẻ linh hoạt – không đau nhiều đáp ứng tốt với can thiệp bảo tồn.

Điều trị bảo tồn:

– Tập luyện trị liệu: Một số bài tập đơn giản giúp tăng cường cơ bắp và dây chằng ở bàn chân:

• Nhặt bi bằng ngón chân: Cho bé nhặt các viên bi nhỏ bằng ngón chân và bỏ vào hộp.
• Đi bằng gót chân, ngón chân: Khuyến khích bé đi bằng gót chân hoặc nhón ngón chân để hỗ trợ tạo vòm bàn chân tự nhiên.
• Leo trèo, đi trên các bề mặt không bằng phẳng: Tập cho bé đi trên thảm xù xì, bãi cát để kích thích lòng bàn chân.

 

»»  Xem thêm nội dung:  Bài tập chữa bàn chân bẹt | Xoa bóp điều trị bàn chân bẹt tại nhà

 

– Giày dép phù hợp: Giày đế cứng, có hỗ trợ vòm, chất liệu thoáng khí và vừa vặn sẽ giúp hạn chế tình trạng mỏi chân, đau chân ở trẻ.

 

Giày dép ưu tiên giữ gót + đế nâng đỡ vừa đủ, tránh quá mềm:

• Heel counter (thành gót) chắc, ôm gót.
• Midsole vững (bóp 2 bên không quá lún), độ xoắn vừa (vặn thân giày vẫn có chống xoắn).
• Mũi giày đủ rộng cho xương bàn chân, độ dài dư ~0,5–1 cm.
• Giày thể thao của bé nên thay đúng cỡ khi mòn – lún; không dùng giày quá cũ.

 

– Sử dụng đế chỉnh hình (Orthotic): Thường áp dụng cho trẻ từ 2 – 7 tuổi. Đế được thiết kế nâng đỡ vòm bàn chân, giúp nắn lại trục phát triển và giảm áp lực lên bàn chân khi vận động.

Lưu ý: Đế/giày không “chữa khỏi” hoàn toàn mà là công cụ giúp kiểm soát trục, giảm triệu chứng và hỗ trợ tập luyện.

 

Việc sử dụng đế chỉnh hình đúng cách còn giúp cải thiện dáng đi, hạn chế biến chứng về xương khớp trong tương lai

 

Khi nào cần phẫu thuật?

Phẫu thuật không phải lựa chọn đầu tay cho trẻ có bàn chân bẹt. Cân nhắc khi:

• Đau dai dẳng/biến dạng tiến triển, không đáp ứng điều trị bảo tồn ≥ 6–12 tháng.
• Có bất thường cấu trúc rõ (liên cốt, xương phụ gây triệu chứng, biến dạng cứng).
• Thường xuyên đau nhức hoặc bàn chân biến dạng nặng gây ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày.

Kỳ vọng & phục hồi:

• Mục tiêu là giảm đau, cải thiện trục gót – vòm; không nhằm “tạo vòm thẩm mỹ”.
• Cần phục hồi chức năng bài bản sau mổ; thời gian trở lại thể thao tuỳ kỹ thuật và mức độ.

Thông thường, phẫu thuật chỉ cân nhắc cho trẻ từ 8 tuổi trở lên, khi bàn chân đã phát triển tương đối hoàn thiện. Tùy vào độ tuổi và mức độ biến dạng, bác sĩ sẽ lựa chọn kỹ thuật phù hợp. Sau phẫu thuật, hầu hết trẻ sẽ cải thiện rõ rệt vòm bàn chân, giảm đau và có thể vận động, sinh hoạt bình thường.

Quyết định phẫu thuật phải do bác sĩ chuyên khoa đánh giá trực tiếp, dựa trên thăm khám, hình ảnh học và mục tiêu hoạt động của trẻ.

7. Điều trị bàn chân bẹt an toàn và hiệu quả cho trẻ tại MSC Clinic

Tại MSC Clinic, trẻ bị bàn chân bẹt sẽ được thăm khám và điều trị trực tiếp bởi BSCKII Trần Trọng Thắng – Chuyên gia phục hồi chức năng, nguyên Phó Giám đốc Bệnh viện Phục hồi chức năng và hiện là Ủy viên Ban chấp hành Hội Chỉnh hình Nhi Hà Nội.

Với kinh nghiệm chuyên sâu trong lĩnh vực chỉnh hình, phục hồi chức năng, bác sĩ Thắng cùng đội ngũ kỹ thuật viên sẽ xây dựng phác đồ cá nhân hóa, phù hợp với tình trạng bàn chân bẹt của từng bạn nhỏ.

 

BSCKII Trần Trọng Thắng tham gia đại hội lần thứ nhất thành lập Hội phẫu thuật chỉnh hình trẻ em Việt Nam năm 2005

 

Điểm khác biệt nổi bật khi điều trị bàn chân bẹt cho trẻ tại MSC Clinic:

• Thăm khám và chẩn đoán chính xác: Các bạn nhỏ được được kiểm tra toàn diện từ đo vòm bàn chân, chụp X-quang, đến phân tích dáng đi trên hệ thống chuyên dụng. Điều này giúp bác sĩ xác định rõ dạng bàn chân bẹt (linh hoạt hay cứng), mức độ biến dạng và nguy cơ ảnh hưởng đến khớp gối, hông, cột sống.
• Trang thiết bị phục hồi chức năng tiên tiến: Phòng tập được trang bị đầy đủ dụng cụ thảm tập, bóng mềm, bàn tập thăng bằng, giúp trẻ tập luyện an toàn, hiệu quả. Các thiết bị này không chỉ giúp trẻ tập đúng kỹ thuật mà còn tạo hứng thú khi luyện tập, tăng hiệu quả điều trị.

Các thiết bị phục hồi chức năng theo tiêu chuẩn quốc tế, hiện đại, an toàn, thân thiện với trẻ nhỏ

 

• Đồng hành tận tình: Mỗi buổi tập đều có kỹ thuật viên phục hồi chức năng theo sát, hướng dẫn chi tiết từng động tác, điều chỉnh kịp thời để đảm bảo an toàn. Cha mẹ cũng được hướng dẫn cách hỗ trợ con tập luyện tại nhà, giúp quá trình điều trị không bị gián đoạn.

 

Sự kiên nhẫn và gần gũi của kỹ thuật viên giúp bé tự tin hơn trong từng bài tập

 

Nhiều trường hợp trẻ được điều trị tại MSC Clinic đã cải thiện vòm bàn chân, dáng đi vững vàng, hết đau nhức khi vận động. Quan trọng hơn, các bé có thể tham gia thoải mái các hoạt động thể chất, từ đó tự tin hơn trong học tập và sinh hoạt.

Trường hợp thực tế tại MSC Clinic:

Bé N.Q.T.K, một bệnh nhi được chẩn đoán bàn chân bẹt, đã tham gia chương trình vật lý trị liệu tại MSC Clinic. Ngay từ những buổi đầu, bé tỏ ra rất hào hứng và nhanh chóng hòa nhập với môi trường trị liệu. Các kỹ thuật viên luôn đồng hành, tạo không khí vui vẻ thông qua những bài tập được thiết kế phù hợp với lứa tuổi. Nhờ đó, quá trình tập luyện của bé không hề khô khan hay áp lực, ngược lại bé coi mỗi buổi trị liệu như một buổi vui chơi bổ ích.

Sau một thời gian kiên trì tập luyện theo phác đồ cá nhân hóa do BSCKII Trần Trọng Thắng trực tiếp xây dựng, bé đã có những cải thiện rõ rệt: vòm bàn chân được nâng đỡ tốt hơn, dáng đi chắc chắn hơn, và bé không còn bị đau sau khi chạy nhảy.

 

Bài tập được thiết kế tuần tự, giúp bé K cải thiện dáng đi và tự tin vận động

 

Nếu bạn đưa bé đến cơ sở chuyên khoa phục hồi chức năng/chỉnh hình nhi khoa, quy trình thăm khám cơ bản:

1. Khám & sàng lọc: hỏi bệnh – khám bàn chân, cổ chân, gối, hông, cột sống; test linh hoạt/cứng.
2. Phân tích dáng đi – đo áp lực: ghi hình nhiều góc, đánh giá overpronation, trục gối; (nếu có) in dấu áp lực.
3. Phác đồ cá nhân hoá: bài tập mục tiêu (intrinsics – gân chày sau – thăng bằng), giáo dục giày dép, cân nhắc orthotic, kế hoạch tăng tải.
4. Theo dõi – tối ưu: tái khám sau 6–8 tuần; điều chỉnh bài tập/đế/giày; đánh giá lại video – chỉ số.

 

8. Câu hỏi thường gặp (FAQ)

Q1. Trẻ mấy tuổi mới phát hiện được bàn chân bẹt?
Thông thường từ 3–5 tuổi có thể nhận thấy. Nếu sau 6 tuổi vẫn bẹt rõ, nên đi khám.

Q2. Bàn chân bẹt có tự khỏi không?
Với trẻ nhỏ dưới 5 tuổi, có thể tự hồi phục khi cơ – dây chằng phát triển. Nhưng với trẻ lớn hơn, cần can thiệp phục hồi hoặc chỉnh hình.

Q3. Trẻ bị bàn chân bẹt có thể chơi thể thao không?
Có, nếu ở mức nhẹ và không đau. Tuy nhiên nên tránh chạy cự ly dài, nhảy cao và sử dụng đế chỉnh hình phù hợp.

Q4. Có nên mang giày chỉnh hình sớm cho trẻ?
Nên tham khảo ý kiến bác sĩ. Mang sai loại giày có thể ức chế phát triển tự nhiên của bàn chân.

Q5. Bàn chân bẹt có di truyền không?
Có thể, nhất là khi cha hoặc mẹ có cấu trúc bàn chân bẹt bẩm sinh.

Bàn chân bẹt ở trẻ nếu không phát hiện và điều trị sớm có thể ảnh hưởng đến dáng đi và sự phát triển xương khớp lâu dài.

Tại MSC Clinic, các bạn nhỏ sẽ được BSCKII Trần Trọng Thắng trực tiếp thăm khám, chẩn đoán và đưa ra phác đồ cá nhân hóa với trang thiết bị hiện đại và sự đồng hành tận tình của đội ngũ kỹ thuật viên.

Liên hệ ngay MSC Clinic để đặt lịch khám và giúp con bạn cải thiện bàn chân khỏe mạnh, vận động tự tin mỗi ngày.

PHÒNG KHÁM MSC INTERNATIONAL CLINIC

• Hotline: 0975 576 376
• Địa chỉ:

MSC Hà Nội: TT20-21-22, 204 Nguyễn Tuân, Phường Thanh Xuân, Thành phố Hà Nội.

MSC Quảng Ninh: A12-01 KĐT Monbay, Phường Hạ Long, Tỉnh Quảng Ninh.

• Fanpage:

MSC Hà Nội: https://www.facebook.com/mscclinicvn

MSC Quảng Ninh: https://www.facebook.com/MSCClinicQN

• Website: https://mscclinic.vn/

 

Nguồn tham khảo:

1. Flat feet | https://en.wikipedia.org/wiki/Flat_feet
2. Hội chứng bàn chân bẹt | https://benhvien108.vn/hoi-chung-ban-chan-bet.htm
3. Bàn chân bẹt ở trẻ em: Điều trị và phòng ngừa hiệu quả | https://benhviennhitrunguong.gov.vn/ban-chan-bet-o-tre-em-dieu-tri-va-phong-ngua-hieu-qua.html

source https://mscclinic.vn/hoi-chung-ban-chan-bet-o-tre-em/